बिहान पूजा गर्दा प्राप्त हुन्छ फल, यस्तो छ सन्तोषी माताको व्रत विधि !

भगवान्‌को पूजा गर्न बिहानको समय सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण मानिन्छ । हुन त सच्चा मनले भगवान्‌को आराधना दिनभर जुन कुनै समयमा पनि गर्न सकिन्छ । तर मुहूर्तमा पूजा गर्नुको विशेष महत्त्व छ । बिहानै पूजा गर्दा हाम्रो मन पनि एकाग्र हुन्छ । निद्राबाट उठ्दा मन शान्त र स्थिर रहेको पनि हुन्छ । यताउताको कुरामा हाम्रो दिमाग गएको हुँदैन । भगवान्‌को भक्तिका लागि मनको एकाधिकार एकदमै महत्त्वपूर्ण मानिन्छ ।

दिनमा मानिसको मन अशान्त हुन्छ !
बिहानपछि हामीले अन्य समय कैयौं काममा बिताउने गर्छौं । जसका कारण हाम्रो मन पूर्ण रुपमा प्रभावित हुने गर्छ । कामले गर्दा मन अशान्त हुने गर्छ । त्यस्तो हुँदा कुनै बेला अधार्मिक कुरामा पनि मन पुग्ने हुन्छ । यस्तो अवस्थामा पूजा गर्न निकै मुस्किल हुने भएकाले यी कुरालाई मध्यनजर गर्दै बिहानको मुहूर्तमा पूजाका लागि निकै उत्तम हुने धार्मिक मान्यता रहँदै आएको छ ।

बिहान पूजा गर्दा प्राप्त हुन्छ फल
जहाँ शान्ति र कुनै पनि अधार्मिक कुरा नहुने पूजाबाट भगवान् प्रसन्न हुने विश्वास छ । बिहान गरेको पूजाको प्रभावबाट हाम्रो मनमा यति धेरै शक्ति प्राप्त हुन्छ, कि हाम्रो तनाव तथा समस्या हट्ने गर्छ । दिमाग तीव्र रुपमा चल्छ । त्यसैले हामीले एकमाथ कैयौं योजना बनाएर काम गर्न सक्छौं । यस कारण बिहान पूजा गर्ने परम्परा चल्दै आएको छ ।

सन्तोषी माताको व्रत विधि
जहाँ खुसी छ र सौभाग्यको इच्छासँग माता सन्तोषीको शुक्रबारका लागि व्रत बस्ने एक विश्वास पनि छ ।
१. सूर्योदय हुनुअघि उठ्नुहोस् र घरको सफाइ पूर्ण गर्नुहोस् । नुहाइसकेपछि, घरको सुन्दर र पवित्र ठाउँमा माता सन्तोषीको मूर्ति वा तस्बिर स्थापना गर्नुहोस् ।
२. माता सन्तोषीको अगाडि पानीले भरिएको कलश राख्नुहोस् । कलशमा कचौरा भर्नुहोस् र सक्‍खर राख्नुहोस् ।
३. भगवान्‌को अगाडि घिउको बत्ती बल्नुहोस् । अक्षता, फूल, सुगन्धित गन्ध, नरिवल, रातो कपडा वा आमालाई चुनरी दिनुहोस् ।
४. सन्तोषीमाता की जय भन्दै आमाको कथा सुरु गर्नुहोस् ।

यो द्रुत अवलोकन गर्ने व्यक्तिले कथा सुनाउँदा र सुन्दा हातमा फूल राख्नुपर्छ । जसले ‘सन्तोषी माता की जय’ को कुरा सुन्छ उसले जय जयकार मुखले यसरी बोल्नुपर्छ । कथाको अन्त्यमा गाईलाई गुड र चना खुवाउनुहोला । कलशमाथि राखिएको गुड र चना सबैलाई प्रसादका रूपमा वितरण गर्नुहोस् । कथा सकिएपछि र आरती गरिसकेपछि कलशको पानी घरको सबै ठाउँमा छर्कनुहोस् र बाँकी पानी तुलसीको मोठ अथवा तुलसी भएको ठाउँमा विर्सजन गर्नुहोस् । विशेषः यस दिन व्रत बसेका पुरुष र महिलाले अमिलो स्वाद हुने कुनै पनि चिजको न त स्पर्श हुन्छ न त खान नै हुन्छ ।

श्री अन्नपूर्णाको पूजा गर्नुको महत्त्व के हो ?
यो विश्व शिव र शक्तिको रूप हो भन्ने विश्वास गरिन्छ जहाँ शिव विश्वेश्वर हो र उनको शक्ति आमा पार्वती हुन् । सृष्टि अवधिमा पार्वतीलाई ‘माया’ भनिन्छ र हुर्काउने क्रममा उनलाई ‘अन्नपूर्णा’ भनेर चिनिन्छ, जबकि विनाशको समयमा उनी ‘कालरात्रि’ समेत हुन्छिन् । अन्नपूर्णाको पूजाले शारीरिक, दिव्य, भौतिक सुख प्रदान गर्छ । त्यसकारण पुरुष र महिला, जसले खाना-धन, ऐश्वर्य, स्वास्थ्य र बच्चाहरूको चाहना गर्छन् अन्नपूर्ण माताको विधिवत् व्रत गर्नुपर्छ ।

श्री अन्नपूर्णा षष्ठीको मार्गशीर्ष (मंसिर) महिनाको शुक्लपक्षको षष्ठि तिथिमा हरेक वर्ष एकपटक पूजा गरिन्छ र उपवास गरिन्छ । यो व्रत मंसिर महिनामा कृष्ण पक्षको पञ्चमी तिथिबाट सुरु हुन्छ र शुक्लपक्षको षष्ठि तिथिसम्म चल्छ तर त्यसो गर्न नसक्नेहरूले एक दिनमा यसको पूर्ण लाभ लिन सक्छन् ।

सर्वप्रथम, नुहाइ निवृत्त भएपछि, सफा लुगा लगाएर, पूजा सामग्री राखेर, रेशम वा साधारण कपासको एउटा स्ट्रे लिएर त्यसमा एकपल गाँठ बाँध्नुहोस् । अब रातो कुसुम, चन्दनादीसँग पूजा गरेपछि धागो आमा अन्नपूर्णाको तस्बिर वा मूर्तिको अगाडि राख्नुहोस् र आमा भगवती अन्नपूर्णालाई प्रार्थना गर्नुहोस् । प्रार्थनापछि, मान्छेको दाहिने हातको नाडी र स्त्रीको देब्रे हातको नाडीमा एक तार लगाएर कथा सुन्नुहोस् । यो कुरा मनमा राख्नुहोस् कि कथा भनेको हुनुपर्छ र सुन्नु हुँदैन । यो गरेर एक छोरा, प्रसिद्धि, महिमा, लक्ष्मी, धन, वाहन, उमेर, स्वास्थ्य र धनी हुन्छ ।

वैभव लक्ष्मी व्रत र पूजा
आज शुक्रबार हो, वैभव लक्ष्मी उपवास र पूजा गरिन्छ । यस्तो विश्वास गरिन्छ कि यदि व्यक्ति लामो समयसम्म समस्यामा परेको छ र उसको कामहरू सम्पन्न हुँदैन भने वैभव लक्ष्मीको उपवासले समस्याहरूबाट मुक्त हुन्छ । आमाको हात सधैं उनका भक्तहरूमा रहिरहन्छ । एक त शुक्रबार वैभव लक्ष्मीको उपवास गरेर सफलता प्राप्त हुन्छ । यदि तपाईं आज यो उपवासबारे विचार गर्दै हुनुहुन्छ भने, हामी तपाईंलाई यस उपवासको उपासना विधि बताउँदै छौं ।

कसरी वैभव लक्ष्मीको पूजा गर्ने
१. शुक्रबार, बिहान सबेरै उठ्नुहोस् र नुहाउने क्रियाकलापबाट निवृत्त भएपछि सफा लुगा लगाउनुहोस् । त्यसपछि मन्दिर सफा गर्नुहोस् । ११ वा २१ शुक्रबारमा लक्ष्मीलाई ध्यान दिएर उपवास बस्न भाकल गर्नुहोस् । यो छिटो फलदायी हुन्छ । व्रत समाप्त भए पछि बेलुका खाना लिन सकिन्छ ।

२. दिनभर उपवासपछि, साँझ नुहाउनुहोस् र पूर्वतिरको आसनमा बस्नुहोस् । त्यसपछि रातो कपडा फैलाउनुहोस् । यसमा वैभव लक्ष्मीको तस्बिर वा मूर्ति स्थापना गर्नुहोस् । त्यसोभए श्रीयन्त्र चित्रको नजिक राख्नुहोस् । चित्रको अगाडि एक मुठी चामल राख्नुहोस् ।

यसलाई स्ट्याकका रूपमा राख्नुहोस् । त्यसपछि यसमा पानीले भरिएको तामाको कलश राख्नुहोस् । यसमा एउटा सानो कचौरा राख्नुहोस् । यसमा केही सुन वा चाँदीको गहना राख्नुहोस् ।

३. दिमागमा राख्नुहोस् कि रातो चन्दन, सुगन्ध, रातो कपडा, रातो फूललाई वैभव लक्ष्मीको पूजामा राख्नुपर्छ । प्रसादका लागि गाईको दूधमा चामलको खीर बनाउनुहोस् । यदि खीर बनाइएको छैन भने सेतो मिठाइ पनि चढाउन सकिन्छ ।

४. पूजापछि तपाईंले लक्ष्मी स्तोत्र पढ्नुपर्छ । सम्भव भएसम्म वैभव लक्ष्मी मन्त्र जप गर्नुहोस् ।

५. पूजापछि, तपाईंको मनमा भएका चाहना दोहोर्‍याउनुस् । माता लक्ष्मीको पनि ध्यान गर्नुहोस् । घरको मुख्य प्रवेशद्वारमा घिउ राखेर दीप जलाउनुहोस् । यसले तपाईंको व्रत पूर्ण हुन्छ ।