जब चन्द्रमामा परमाणु बम विस्फोट गर्ने ‘पागल योजना’ बन्यो

काठमाडौं । १९५० को दशकमा, जब सोभियत संघ अन्तरिक्षमा सफलता हासिल गर्न दौडको नेतृत्व गरिरहेको थियो, अमेरिकी वैज्ञानिकहरूले एक अद्वितीय परियोजनाको बारेमा सोच्न थाले । यो परियोजना चन्द्रमामा आणविक हतियार विस्फोट गरेर सोभियत संघलाई डराउने थियो ।

सन् १९६९ मा अन्तरिक्ष यात्री नील आर्मस्ट्रङले चन्द्रमाको सतहमा पाइला टेकेको क्षण मानव इतिहासको सबैभन्दा अविस्मरणीय क्षण हो । तर के हुन्छ यदि आर्मस्ट्रङले पाइला राखेको त्यही चन्द्रमाको वातावरणलाई परमाणु आक्रमणले विषाक्त बनाइयो भने ?

रिफेल वा लियोनार्ड रिफेल जो अमेरिका को एक लोकप्रिय परमाणु वैज्ञानिक मानिन्छन् । यी भौतिकशास्त्रीले विश्वको पहिलो आणविक रिएक्टर निर्माण गर्ने एनरिको फर्मीसँग काम गरे । एनरिको फर्मीलाई ‘आणविक बमका पिता’ मानिन्छ ।

‘प्रोजेक्ट ए ११९’ नाम दिइएको उक्त योजनामा ​​यो प्रस्तावलाई गोप्य रुपमा प्रस्तुत गरिएको थियो । यसअन्तर्गत चन्द्रमामा हाइड्रोजन बम खसाल्ने परियोजना ल्याइयो ।

स्मरण रहोस् कि हाइड्रोजन बमलाई सन् १९४५ मा हिरोशिमामा खसालेको आणविक बमभन्दा बढी विनाशकारी मानिन्छ र त्यसबेला यो आणविक डिजाइनको हिसाबले सबैभन्दा आधुनिक थियो ।

मे १९५८ र जनवरी १९५९ को बीचमा, राफेलले परियोजनाको सम्भाव्यतामा धेरै प्रतिवेदनहरू प्रस्तुत गरे । उच्च अधिकारीहरूको निर्देशनहरू पछ्याएर परियोजनालाई सकेसम्म चाँडो पूरा गर्न लागियो ।

संयोगवश, यो धेरै विनाशकारी परियोजनाको योजनामा ​​संलग्न वैज्ञानिकहरू मध्ये एक प्रसिद्ध व्यक्ति कार्ल सागन थिए । वास्तवमा यस्तो परियोजनाको अस्तित्व पहिलो पटक १९९० मा रिपोर्ट गरिएको थियो जब सागनले प्रतिष्ठित विश्वविद्यालयमा आफ्नो आवेदनमा उल्लेख गरे।

यस परियोजना मार्फत एकातिर चन्द्रमाको बारेमा केही आधारभूत प्रश्नहरूको जवाफ पाउने उद्देश्य राखिएको थियो भने अर्कोतर्फ प्रोजेक्ट A-११९ को वास्तविक उद्देश्य शक्ति प्रदर्शन गर्नु थियो ।

यो बम टर्मिनेटर लाइनमा विस्फोट गर्नु थियो । जसलाई चन्द्रमाको प्रकाश र अँध्यारो पक्ष बीचको सीमा भनिन्छ । यो अत्यन्त भयावह परियोजना प्रस्तुत गर्नुको एउटै कारण बुझ्न सकिन्छ र किनकी त्यो समयमा अमेरिकाले रुसभन्दा राम्रो गर्न नसक्दा उत्पन्न भएको असुरक्षा र बेचैनी थियो ।

सन् १९५० मा अमेरिकाले शीतयुद्ध जित्छ जस्तो लागेको थिएन । अमेरिकामा राजनीतिक र आम धारणा थियो कि सोभियत संघ आणविक हतियार बनाउन अमेरिका भन्दा अगाडि छ । विशेष गरी उसको आणविक हतियारको विकास, परमाणु बम र मिसाइलको संख्या अमेरिकाको भन्दा धेरै थियो ।

सन् १९५२ मा अमेरिकाले पहिलो हाइड्रोजन बम प्रयोग गरेको थियो । तीन वर्षपछि सोभियत संघले हाइड्रोजन बम प्रयोग गरेर वाशिङ्टनलाई चकित पारेको थियो । १९५७ मा सोभियत संघले ‘स्पुतनिक-1’ प्रक्षेपण गर्‍यो जुन पृथ्वीको वरिपरि परिक्रमा गर्ने पहिलो कृत्रिम उपग्रह थियो ।

‘स्पुतनिक’ प्रक्षेपण हुनु अघि सोभियत संघले अन्तरमहादेशीय ब्यालेस्टिक मिसाइल प्रक्षेपण गरेको थियो र अमेरिकाले चन्द्रमामा प्रक्षेपण गर्ने भनेको प्रयोग ठूलो धमाकाको साथ अन्तरिक्षमा पड्कियो । यो विष्फोट र यसको भ्यानगार्ड रकेटमा भएको आगलागीको भिडियो विश्वभर देखाइएको थियो।

त्यसपछि सोभियत संघले नोभेम्बर ७ मा चन्द्रमामा हाइड्रोजन बम खसाल्ने योजना बनाएको थियो । यो समाचार ‘द डेली टाइम्स’ न्यू फिलाडेल्फिया, ओहायोमा छापिएको छ । यसपछि सोभियत संघले अमेरिकाको निकटतम छिमेकीलाई परमाणु हतियार सहितको रकेटले आक्रमण गर्ने योजना बनाएको खबर पनि आएको थियो । तर यो खबर कसरी फैलियो र कहाँबाट सुरु भयो, कसैलाई थाहा छैन।

परियोजना ए-११९ को विवरण आज पनि एक रहस्य हो । यस्तो देखिन्छ कि यसको रेकर्ड नष्ट भएको छ । –BBC Hindi