संसारमा प्लास्टिकको फोहोर कति छ ? 

सन् २०२४ को डिसेम्बरसम्ममा प्लास्टिकजन्य फोहोर कम गर्ने विश्वको पहिलो सन्धिमा सबै देशबिच सहमति गर्ने प्रयास भइरहेको छ । विश्वमा प्लास्टिकको फोहोर कति छ थाहा छ ? 

उत्पादनमा २३० गुणाले वृद्धि 

आर्थिक सहयोग र विकास सङ्गठन (ओईसीडी) का अनुसार आज प्लास्टिकको आधारभूत कम्पोनेन्ट सिन्थेटिक पोलिमरको विश्वव्यापी उत्पादन सन् १९५० को तुलनामा २३० गुणाले बढेको छ। सन् २००० र २०१९ को बिचमा कुल उत्पादन दोब्बर भएर ४६ करोड टन पुगेको छ। 

अहिले स्टिल, आल्मुनियम र सिमेन्टजस्ता उत्पादनभन्दा सिन्थेटिक पोलिमरको उत्पादन तीव्र गतिमा भइरहेको छ । ओईसीडीका अनुसार सन् २०६० सम्ममा यो संख्या ४६ करोड टनबाट बढेर १ अर्ब २ करोड टन पुग्नेछ । 

सबैभन्दा बढी प्लास्टिक कहाँ बनाइन्छ ? 

प्लास्टिक उत्पादनमा यो वृद्धि मुख्यतः अमेरिका, मध्यपूर्व र चीनमा भएको छ। कोभिड–१९ को महामारी र त्यसपछिको आर्थिक सङ्कटका कारण स्वास्थ्य सेवा, खाद्यान्न खुद्रा तथा ई–कमर्समा एक पटक मात्र प्रयोग हुने प्लास्टिकको खपत बढेको छ । 

एक अर्ब टन प्लास्टिक फोहोर 

सन् २००० र २०१९ को बिचमा विश्वव्यापी रूपमा उत्पन्न प्लास्टिकको फोहोरको मात्रा दोब्बर भन्दा बढी १५६ मिलियन टन बाट ३५३ मिलियन टन भयो । यो अब सन् २०६० सम्ममा तीन गुणा बढेर एक अर्ब टन पुग्ने अनुमान छ । यो फोहोरको दुई तिहाइभन्दा बढी पाँच वर्षभन्दा कम समय चल्ने वस्तुहरू जस्तै प्लास्टिक प्याकेजिङ वस्तुहरू, कपडाहरू आदि हुन्। 

४४ मिलियन टन फोहोर 

ओईसीडीको अनुमान अनुसार वातावरणमा फोहोरको मात्रा २०६० सम्ममा ४४ मिलियन टन पुगेर दोब्बर हुनेछ, जसमध्ये धेरैजसो ठुलो प्लास्टिक हुनेछ । 

समुद्री फोहोरमा प्लास्टिक 

ओईसीडीका अनुसार २२ मिलियन टन प्लास्टिक हाम्रो वातावरणमा पसेको छ, जसमध्ये ६० लाख टन नदी, पोखरी र समुद्रमा छ । संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय वातावरण कार्यक्रम (UNEP) का अनुसार कम्तीमा ८५ प्रतिशत सामुद्रिक फोहोर प्लास्टिकको हुन्छ। 

कार्बन उत्सर्जनमा ठुलो योगदान 

प्लास्टिकको पनि कार्बन फुटप्रिन्ट हुन्छ । सन् २०१९ मा प्लास्टिकका कारण १.८ बिलियन टन हरित गृह ग्यास उत्सर्जन भएको थियो, जुन विश्वभर हुने कुल उत्सर्जनको ३.४ प्रतिशत हो। ओईसीडी र यूएनईपीका अनुसार यी उत्सर्जनमध्ये करिब ९० प्रतिशत प्लास्टिकको उत्पादन र प्रशोधनबाट आएको हो।