बिहीबार व्रत बसे धन, पुत्र र विद्या प्राप्ति : यस्तो छ पौराणिक कथा !

देवताका गुरु बृहस्पति तथा भगवान् श्रीहरि विष्णुको पूजा बिहीबार गरिन्छ । आजको दिन व्रत बस्नाले धन, पुत्र तथा विद्या प्राप्ति हुनेछ भन्ने मान्यता रहँदै आएको छ । ।

आजको दिनमा पहेँलो रङको कपडा लगाउने र पहेंलै वस्तुको दान गरे शुभ मिल्छ । साथै आजको दिन विष्णुकी पत्नी लक्ष्मीको पनि पूजा गरिन्छ । यो व्रत शुक्लपक्षको पहिलो बिहीबारबाट सुरु गर्नुपर्छ । त्यस दिन अनुराधा नक्षत्र परे असाध्यै राम्रो मानिन्छ ।

यस दिन भगवान् विष्णुको विधिअनुसार पूजा गर्दा विशेष लाभ मिल्छ । भगवान् विष्णुलाई विश्वको सहयोगी पनि मानिन्छ । हिन्दु धर्मशास्त्रका अनुसार बिहीबार भगवान् विष्णुको पूजा गर्दा व्यक्तिले जीवनका सबै समस्याहरूबाट छुटकारा पाउँछन् । यो विश्वास गरिएको छ कि यदि भक्तहरूले बिहीबार विष्णुको विधिवत् पूजा गर्छन् र बिहीबारको उपासना प्रयास गरे भने तिनीहरूको जीवनमा कुनै प्रकारको समस्या हुँदैन ।

कसरी गर्ने पूजा ? यस्तो छ विधि !
बिहान स्नानपछि पहेंलो वस्त्र धारण गर्ने । त्यसपछि पहेंलो फूल र चन्दनलाई एक साथ मिलाएर प्रसाद बनाउने । यस प्रसाद भगवान्‌लाई अर्पण गरेर पूजा गर्नुपर्छ । यसबाट भगवान् विष्णु प्रसन्‍न भएर उहाँको आर्शीवाद तपाईंको घरमा सधैँ भइरहनेछ । यो व्रत १३ महिना वा कम्तिमा ७ महिनासम्म लिनुपर्छ भन्ने मान्यता छ ।

व्रतको दिन शुद्ध भएर पहेंलो कपडा लगाएर ‘ओम् गुरवे नमः’ मन्त्र कम्तिमा पाँच माला जप गर्नुपर्छ । बिहीबारको व्रत सम्पादन गर्दा केराको रुखलाई पूजा गर्ने चलन छ । पूजा गर्दा पहेंलो चन्दन, चनाको दाल, छाता, मिठाइका रुपमा लड्डु आदिको दान गरे लाभ मिल्नेछ । भोजन गर्दा एक छाक नुन नखादा राम्रो फल प्राप्त हुन्छ भन्ने मान्यता छ ।

बृहस्पतिदेवलाई बुद्धिको कारक पनि भनिन्छ । केराको बोटलाई हिन्दु धर्मानुसार पवित्र मानिन्छ । बृहस्पतिबारको दिन भगवान् विष्णुको पूजा गरिन्छ । अग्नि पुराणअनुसार बिहीबारको व्रत अनुराधा नक्षत्रयुक्त बिहीबारबाट आरम्भ गरेर लगातार सात बिहीबार गर्नुपर्छ ।

विष्णु भगवान्‌लाई कुन फूल चढाउने ?
श्रीहरिलाई कमल, मौलसिरी, जुही, कदम्ब, केतुकी फूल, चमेली, अशोक, मालती, वासन्ती, चम्पा, वैजयन्तीको पुष्प अति प्रिय लाग्छ । विष्णु भगवान्‌लाई तुलसी चढाउँदा शीघ्र प्रसन्न हुने गर्छन् । कात्तिक महिनामा भगवान् नारायणलाई केतुकीले पूजा निकै महत्त्वपूर्ण मानिन्छ । तर विष्णु भगवान्‌लाई आँक, धतुरो चढाउन हुँदैन ।

व्रतको महत्त्व
बिहीबारको व्रत अवलोकन गरेर र द्रुत कथा सुनेर सबै इच्छा पूर्ण हुन्छन् । यसले छिटो धनको प्राप्ति हुन्छ । जसका बच्चाहरू हुँदैनन्, उनीहरूको बच्चाहरू जन्मन्छन् । परिवारमा सुख र शान्ति बढ्छ । जो विवाह गर्दैनन्, उनीहरू चाँडै विवाह गर्छन् । त्यस्ता व्यक्तिहरूको आर्थिक अवस्था सुधार हुन्छ । एक बुद्धिमत्ता र शक्तिको वरदान हुन्छ र दोष हट्छ ।

पौराणिक कथाले के भन्छ ?
पौराणिक कथाअनुसार एकजना प्रतापी र दानी राजा थिए । उनको दरबारमा असाध्यै धेरै सम्पत्ति थियो । उनी प्रत्येक बिहीबार व्रत बस्ने तथा पुण्यकर्म गर्ने गर्दथे । तर रानी भने त्यस्तो केही कर्म गर्दिन थिइन् । राजाले गरेको धार्मिक कार्यलाई रानीले असहयोग गर्थिन् । दरबारमा थुप्रिएको सम्पत्तिका कारण आफूले धेरै काम गर्नुपरेकामा उनी चिन्तित हुन्थिन् ।

एक दिन गुरु वृहस्पति उनको दरबारमा साधुको रुप धारण गरी पुगे । त्यसबेला राजा सिकार खेल्न जंगल गएका थिए । रानीले साधुलाई देखेर आफ्नो दरबारमा भएको सम्पत्ति तथा वैभव समाप्त पारिदिन आग्रह गरिन् । साधु रुप धारण गरेका गुरु वृहस्पतिले पनि रानीको चाहना पूरा गर्न फल प्राप्ति हुने कर्मभन्दा पनि नष्ट हुने कर्म गर्न सिकाउँछन् ।

रानीले बिहीबारको दिन त्यसै गर्छिन् । दरबारको सम्पूर्ण वैभव समाप्त हुन्छ । दुःख पाएपछि राजा कामका लागि परदेश लाग्छन् । दरबारमा भएका रानीहरूले पनि भोकभोकै बस्नुपर्ने दिन आउँछ । यो दुःखका बीच रानीले आफ्नी बहिनीकहाँ सहयोग माग्न पुग्छिन् । बहिनीले उनीहरूलाई धन प्राप्तिका लागि बिहीबारको व्रत बस्न सुझाउँछिन् । त्यसपछि रानी र उनका दासीहरू बिहीबारको दिन व्रत बस्न थाल्छन् । व्रत बस्न थालेदेखि फेरि दरबारमा सम्पत्ति थुप्रिन थाल्छ । दरबारमा सुख मिल्न थाल्छ । परदेश गएका राजा पनि फिर्ता आउँछन् । त्यसैले बिहीबारको दिन व्रत बसेको खण्डमा सम्पत्ति तथा वैभव प्राप्त हुने जनविश्वास छ ।