अथर्ववेदमा के छ ? दैनिक जीवनमा यसको प्रयोग कसरी भइरहेको छ ?

अथर्ववेद हिन्दु धर्मका चार पवित्र ग्रन्थहरुमध्ये एक हो जसलाई ब्रह्मवेद पनि भनिन्छ । यस वेदको भाषा र प्रकृतिका आधारमा, यो वेद पछि लेखिएको हो भन्ने विश्वास गरिन्छ । यस वेदले बलिदान र देवीदेवताको महिमा गर्दैन, त्यसैले यसलाई वैदिककालमा पुजारीहरूले बाँकी तीन पदहरूमा बराबर ठानेन र अथर्ववेदले पछि मात्र चारवटा पवित्र ग्रन्थमा स्थान पाएको भन्ने मान्यता रहँदै आएको छ ।

अथर्ववेदमा के छ ?
ऋगवेदको साथै अथर्ववेद पनि धर्मको इतिहासको दृष्टिकोणबाट धेरै महत्त्वपूर्ण छ । अथर्ववेदको ज्ञान परमेश्वरले महर्षि अंगिरालाई दिनुभयो र महर्षि अंगिराले पछि त्यो ज्ञान ब्रह्मालाई दिए । यस वेदमा ब्रह्माज्ञान, औषधि प्रयोग, रोगको रोकथाम र टुनामुना जस्ता महत्वपूर्ण विषयहरु सामेल गरिएको छ । आयुर्वेदको विवरणका कारण यसलाई ’भैश्यज्ञ वेद’ पनि भनिन्छ । कुरु देशको समृद्धि यस वेदमा वर्णन गरिएको छ । औषधि र ब्याक्टेरियोलोजीको बारेमा जानकारी यस वेदमा दिइएको छ । मानव शरीरको संरचनाको वर्णन अथर्ववेदको भजनमा पनि पाइन्छ । अथर्ववेदबाट यो थाहा हुन्छ कि समय बित्दै जाँदा आर्यहरूले प्रकृति पूजालाई वेवास्ता गर्न थाले र प्रेतवाद र तंत्र–मन्त्रमा उनीहरूको विश्वास बढ्दै गयो ।

यो विश्वास गरिएको छ कि व्यवस्थितकरण र चिकित्सा उपचारको वर्गीकरण अथर्ववेदबाट नै भएको हुन सक्छ । अथर्ववेदमा लामो आयुका लागि मन्त्र, समृद्धिका लागि प्रार्थना, राजा बन्न मन्त्रालयहरू, पापहरूको प्रायश्चित, प्रेमको जादू, अन्त्येष्टिको संस्कार र अन्य धेरै धार्मिक र जादुई मंत्रहरू छन् ।

यस वेदमा धेरै चिकित्सा प्रणालीहरू वर्णन गरिएको छ जुन आज पनि उपयोगी छ – जस्तै आयुर्वेद ।
अथर्ववेदमा भूगोल, खगोल विज्ञान, अर्थशास्त्र र राजनीतिको गहिरा तत्वहरूका आधारभूत सिद्धान्तहरू पनि वर्णन गरिएको छ । राष्ट्र र राष्ट्रिय भाषाको गौरव यस वेदमा पनि वर्णन गरिएको छ जुन आजको समयमा पनि प्रयोग गरिन्छ । अथर्ववेदले गृहस्थ आश्रमको बयान पनि गरेको छ जहाँ विवाहको नियम र पति र पत्नीको कर्तव्यको बारेमा एकदम राम्रो वर्णन छ ।

अथर्ववेदको एउटा पदमा यो भनिएको छ कि मानिस जसलाई सहानुभूति हुँदैन, त्यो मानिस मानव रूपमा ब्वाँसो हो । यस पदले यो सन्देश दिन्छ कि सबै मानिसहरु आफ्नो व्यक्तिगत स्वार्थ माथि उठेर सार्वजनिक कल्याणको भावना हुनुपर्छ । यो गरेर मात्र समाज र संसारको कल्याण सम्भव हुनेछ । यो सन्देश अहिलेको जीवनमा कत्तिको उपयोगी छ भनेर तपाईंले पनि बुझ्नुभएको छ । यद्यपि अथर्ववेदले पवित्र वेदको दर्जा प्राप्त गर्न समय लागेको भएको पनि तर यस वेदबाट हामीले प्राप्त गर्ने ज्ञान र जानकारी महत्त्वपूर्ण मात्र होइन वर्तमान समयमा उपयोगी छ ।